Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (Oświęcim) - informacje ogólne
Historia i lokalizacja
Parafia Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych to jedna z kluczowych parafii rzymskokatolickich w Oświęcimiu. Należy do dekanatu Oświęcim w diecezji bielsko-żywieckiej. Została erygowana w 1952 roku i od tamtej pory prowadzona jest przez zakon salezjanów.
Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych znajduje się przy ulicy Władysława Jagiełły, ok. 100 metrów na południe od rynku. Jego historia sięga XIV wieku, kiedy to dominikanie, sprowadzeni przez księcia cieszyńskiego Mieszka, rozpoczęli jego budowę. Prace kontynuowali później książę oświęcimski Władysław i jego żona Eufrozyna.
Sanktuarium i architektura
Parafia jest także siedzibą sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Głównym elementem kultu jest obraz Matki Bożej umieszczony w ołtarzu głównym. Budowla reprezentuje styl gotycki i wzorowana jest na klasztornych kościołach Krakowa.
W XIX wieku, na skutek pożarów i zaniedbań, dominikanie opuścili klasztor. Biskup krakowski Jan Puzyna oraz władze księstwa oświęcimskiego sprowadzili w jego miejsce zakon salezjanów, którzy przez ponad pięćdziesiąt lat odbudowywali kompleks.
Przebudowy i zmiany na przestrzeni wieków
W 1594 roku dominikanie przekształcili kapitularz w kaplicę na cześć św. Jacka Odrowąża. W latach 1608-1610 kościół przebudowano w stylu renesansowym. Po kasacie klasztoru przez cesarza Józefa II w XIX wieku obiekt popadł w ruinę i był wykorzystywany jako magazyn.
W 1895 roku, podczas procesji Bożego Ciała, miało tu miejsce objawienie Matki Boskiej. Wydarzenie to stało się impulsem do odzyskania i odbudowy świątyni. Sto lat później, w 1995 roku, kościół zyskał status sanktuarium.
Podczas odbudowy kościół otrzymał neogotycki charakter. Zmieniono układ prezbiterium, a wejście główne przeniesiono na stronę ulicy Jagiełły.
Charakterystyka architektoniczna
Kościół wykonano z cegły. Nawa, dawniej prezbiterium, zamknięta jest prostokątnie i posiada sklepienie żebrowe. Nie zachowało się jednak pierwotne sklepienie, a jedynie fragmenty elementów dekoracyjnych. Ostrołukowe okna z kamiennymi maswerkami umieszczone zostały w każdym przęśle.
Ołtarz główny nawiązuje do wezwania kościoła i postaci świętych salezjańskich. Elewacja frontowa wyróżnia się trójkątnym szczytem i rozetowym oknem. Całość otaczają masywne szkarpy, które wspierają konstrukcję budynku.
XX wiek i czasy współczesne
W 1905 roku planowano budowę wieży zegarowej na oktogonowej podstawie, jednak nigdy jej nie ukończono. W czasie II wojny światowej Niemcy przekształcili obiekt w kino, które w 1944 roku uległo zniszczeniu podczas amerykańskiego bombardowania. Bomby spadły przez pomyłkę na Stare Miasto, zamiast na zakłady chemiczne IG Farben w pobliskim Monowicach.
W latach 1975-1984 dobudowano nową nawę z cegły, stylowo dopasowaną do reszty świątyni. Jest jaśniejsza niż oryginalna część budowli, co wyróżnia ją wizualnie. Nowa nawa wydłużyła bryłę kościoła w stronę rzeki Soły.
Parafia dzisiaj
Dziś parafia aktywnie działa na rzecz lokalnej społeczności. Przy kościele funkcjonuje chór oraz oratorium prowadzone przez salezjanów. W jego ramach działa gimnazjum, szkoła średnia i zawodowa.
Kościół Matki Bożej Wspomożenia Wiernych pozostaje ważnym miejscem kultu i historycznym symbolem Oświęcimia, łączącym wielowiekowe dziedzictwo z nowoczesną aktywnością duszpasterską.